Kolejność działań matematycznych w programowaniu jest bardzo ważna. Jeżeli nie znasz ich dobrze, możesz dostać całkowicie inny wynik, niż się spodziewasz. Twój program może nawet przestać działać. Dlatego warto znać zasady, na jakich jest oparta kolejność działań w programowaniu. W tym przypadku w języku Ruby. Czy powinnyśmy postępować zgodnie z zasadami jakich nauczyłyśmy się w szkole na lekcjach matematyki? A może wystarczy stosować kolejność od lewej do prawej? Sprawdźmy.
2 + 2 * 2
=> 6
To wyrażenie nie jest równe 8. Jest równe 6. W tym przykładzie możesz zauważyć, że mnożenie jest na swój sposób silniejsze od dodawania. W takim przypadku mówimy, że mnożenie jest bardziej priorytetowe lub że ma wyższy priorytet. W języku angielskim powiemy higher operator precedence. Tak, to jest dokładnie tak samo, czego uczyłyśmy się w szkole. By pokazać to jeszcze bardziej dokładnie, spójrz na przykład poniżej:
2 + (2 * 2)
=> 6
(2 + 2) * 2
=> 8
Dobrze, ale w programowaniu, w szczególności w języku Ruby, mamy więcej możliwych operacji. Skąd będziemy wiedzieć jaka jest ich kolejność? Z pomocą przychodzi nam dokumentacja Ruby - kolejność działań:
!, ~, unary +
**
unary -
*, /, %
+, -
<<, >>
&
|, ^
>, >=, <, <=
<=>, ==, ===, !=, =~, !~
&&
||
.., ...
?, :
modifier-rescue
=, +=, -=, etc.
defined?
not
or, and
modifier-if, modifier-unless, modifier-while, modifier-until
{ } blocks
Jak widzisz tutaj * (czyli mnożenie), ma większy priorytet niż +.
Przykłady
Operatory logiczne
Zacznijmy od operatorów logicznych. Zobaczmy jak kolejność wykonywania działań wygląda w tym przypadku.
1 || 2 && nil
=> 1
1 or 2 and nil
=> nil
Przy pierwszym spojrzeniu logika (nie zapis) wygląda dokładnie tak samo. Jednak, gdy przyjrzymy się bliżej, zauważymy pewne różnice. Jak można się domyślić, chodzi o kolejność działań. W pierwszym przypadku kolejność wygląda następująco: (1 || (2 && nil)). Najpierw wykonujemy 2 && nil i dostajemy nil. Następnie wyrażenie to, upraszcza się nam do postaci 1 || nil, z czego otrzymujemy 1. W zasadzie, to trochę Cię tu oszukałam. Nasz interpreter jest mądrzejszy niż nam się mogło wydawać na początku. Wyrażenie logiczne zawierające || jest prawdziwe, gdy człon wyrażenia stojący po lewej stronie, jest prawdziwy. Dlatego w tym przypadku zostanie sprawdzona tylko pierwsza cześć warunku. O czym możesz przekonać się tutaj:
a = 0
=> 0
a = 1 || a = 2
=> 1
a
=> 1
Przypisujemy do zmiennej a wartość 0. I zaczynamy sprawdzać warunek razem z przypisaniem. Jeżeli druga część warunku byłaby wykonana, to na koniec a było by równe 2. Tak się nie dzieje. Wywołanie prawej strony możemy uzyskać tylko w przypadku, gdy lewa strona nie jest prawdą.
a = false || a = 2
=> 2
a
=> 2
W drugim przypadku, gdy mamy do czynienia z 1 or 2 and nil, kolejność działań jest inna: ((1 or 2) and nil). Najpierw sprawdzamy 1 or 2. Jako wynik otrzymujemy 1. Następnie sprawdzamy 1 and nil, więc końcowy wynik jest nil.
By lepiej zrozumieć różnice pomiędzy tymi operatorami, przejrzyj poniższa tabelę wartość logicznych dla każdego możliwego przypadku:
| a | b | c | a || b && c | a or b and c |
|---|---|---|---|---|
false | false | false | false | false |
false | false | true | false | false |
false | true | false | false | false |
true | false | false | true | false |
true | true | false | true | false |
true | false | true | true | true |
false | true | true | true | true |
true | true | true | true | true |
W naszej tabeli są dwa przypadki gdzie można dostrzec różnice między operatorami || i && a operatorami or i and.
Przypisanie
W najbliższych kilku przykładach będziemy krążyć wokół tematyki operatorów logicznych, ale zobaczymy też jak zachowują się one w stosunku do operatora przypisania:
foo = 1 && 2
=> 2
foo
=> 2
foo = 1 and 2
=> 2
foo
=> 1
W obu przypadkach wartość końcowa wyrażenia jest 2. Jednak to, co zostało przypisane do zmiennej foo różni się od siebie. W pierwszym przypadku foo jest równe 2. Jest to związane oczywiście z kolejnością działań. Operator && ma wyższy priorytet niż operator =. W tym przypadku mamy dokładnie:
foo = (1 && 2)
W drugim przypadku jest na odwrót. To operator = ma wyższy priorytet niż and.
(foo = 1) and 2
Podobne zachowanie zaobserwujemy dla || i or. Rożnica będzie widoczna tylko w przypadku, gdy po lewej stronie wyrażenia logicznego będzie wartość fałszywa np. false. Gdy będzie tam jednak jakaś wartość prawdziwa, nie zauważymy różnicy. Oto przykład:
# first part of condition is falsy
foo = false || 2
=> 2
foo
=> 2
foo = false or 2
=> 2
foo
=> false
# first part of condition is truthy
foo = 1 || 2
=> 1
foo
=> 1
foo = 1 or 2
=> 1
foo
=> 1
Chciałabym tutaj wyjaśnić, dlaczego w jednym z tych przypadków nie widzimy różnicy. Otóż, dla wyrażenia foo = 1 || 2 rozkład nawiasów wygląda następująco: foo = (1 || 2). Z warunku logicznego || otrzymujemy 1. Co zostaje wpisane do zmiennej foo. W drugim przypadku foo = 1 or 2, najpierw realizowane jest przypisanie a dopiero później wyliczany jest warunek logiczny. Wynik jest ten sam, ale kolejność działań jest inna. Warto o tym pamiętać!
Na koniec tej sekcji, chciałabym pokazać Ci jeszcze jeden przykład. Moim zdaniem jest on bardzo interesujący. Dodatkowo jest odrobinę bardziej złożony od poprzedniego, ponieważ poza =, &&, and mamy jeszcze <<.
s = '2'
s = '1' && s << '3'
=> "23"
s = '2'
s = '1' and s << '3'
=> "13"
Rozpracujmy go krok po korku. Wiemy już, że operator && ma dość wysoki priorytet, jednak operator << ma większy priorytet od &&. Kolejność działań będzie wyglądać następująco: s = ('1' && (s << '3')). Na początek dopiszemy do zmiennej s wartość '3'. Dostaniemy wtedy wyrażenie s = ('1' && '23'), a w zmiennej s będzie '23'. Teraz wykonamy operację logiczną &&, z której otrzymamy wynik 23. Nadpisze on w ten sposób bieżącą wartość zmiennej s, dokładnie tą samą wartością. Końcowy rezultat będzie równy właśnie '23'.
W drugim przypadku kolejność jest następująca: (s = '1') and (s << '3'). Zaczynamy od przypisania. W zmiennej s zamiast '2' mamy teraz '1'. Następnie wykonujemy operację << i w zmiennej s mamy '13'. Na koniec wykonuje się operacja logiczna and i otrzymujemy wynik '13'.
Metody i operatory logiczne
Pozostajemy w temacie operatorów logicznych. Tym razem sprawdzimy, co dzieje się, gdy połączymy je z metodami. W języku Ruby mamy możliwość opuszczenia nawiasów, nawet podczas wywołania metod. W takim przypadku też musimy pamiętać o kolejności działań. Tym razem konsekwencje błędu są jeszcze bardziej widoczne.
Zacznijmy od deklaracji naszej metody oraz pierwszego przykładu:
# declare method
def method(char)
puts "My char id #{char}"
end
# example 1
method 'a' || 'b'
My char id a
=> nil
W tym przypadku najpierw wywołany zostanie operator ||. Wynikiem tego działania będzie 'a', które zostanie przekazane jako argument do metody i pojawi się w napisie widocznym na ekranie: "My char id a". Ponieważ metoda zajmuje się tylko wypisaniem na ekran napisu i nic nie zwraca, jako końcowy efekt naszych działań zobaczymy nil. Ten szczegół przyda się nam w dalszych przykładach. Kolejność wykonywanych operacji jest taka: method('a' || 'b').
Przejdźmy do następnego przykładu:
# example 2
method 'a' && 'b'
My char id b
=> nil
W tym przypadku, kolejność działań jest taka sama: method('a' && 'b'). Najpierw operator && a dopiero później wywołanie metody z argumentem 'b'. To dlatego widzimy 'b' w wyświetlonym napisie. Ponieważ metoda zwraca nil, to końcowym wynikiem jest właśnie nil
# example 3
method 'a' or 'b'
My char id a
=> "b"
W trzecim przykładzie mamy do czynienia z innym zachowaniem. Dla operatora or kolejność działań jest: method('a') or 'b'. Widzimy, że najpierw wykonujemy metodę, wyświetlamy tekst zawierający 'a', a dopiero na koniec zajmujemy się operatorem logicznym or. Ponieważ nasza ostatnia operacja wygląda tak: nil or 'b', to ostatecznym wynikiem będzie 'b', a nie nil jak w poprzednich przykładach.
# example 4
method 'a' and 'b'
My char id a
=> nil
W czwartym przypadku mamy podobne zachowanie jak w trzecim. Wyrażenie z nawiasami wygląda tak: method('a') and 'b'. Wyświetla się napis "My char id a", ze względu na argument metody równy 'a'. Dalej metoda zwraca nil, więc końcowy rezultat po sprawdzeniu warunku logicznego jest nil.
Teraz chciałabym Ci pokazać bardzo ważny przykład. Na początek zadeklarujmy dwie metody: jedną bez argumentów a drugą z jednym argumentem.
def method1
puts 'Call Method 1'
end
def method2(text)
puts "Call Method 2 with #{text}"
end
A teraz sprawdzimy, co się stanie w przypadku użycia tych metod z or i ||.
method1 or method2 'foo'
Call Method 1
Call Method 2 with foo
=> nil
Pierwszy przypadek wygląda OK. Wywołujemy metodę method1, która wyświetla "Call Method 1" i zwraca nil. Później wywołujemy metodę method2 z argumentem 'foo'. Wyświetla tekst i zwraca nil. Kolejność działań wygląda następująco: method1() or method2('foo'). Wszystko jest dobrze. Przejdźmy teraz do drugiego przypadku:
method1 || method2 'foo'
Traceback (most recent call last):
1: from /home/agnieszka/.rvm/rubies/ruby-2.5.3/bin/irb:11:in `<main>'
SyntaxError ((irb):32: syntax error, unexpected tSTRING_BEG, expecting keyword_do or '{' or '(')
method1 || method2 'foo'
^
Coś ewidentnie poszło nie tak. Problem wynika z kolejności działań. Oto jak kolejność wygląda w tym przypadku: (method1 || method2) 'foo'. By pokazać, co się dokładnie dzieje, zapiszemy to tak: (method1() || method2()) 'foo'. Nasz interpreter nie wie, co zrobić z dwóch powodów. Po pierwsze, method2 powinna mieć jeden argument a nie ma. Po drugie, w naszym wyrażeniu pojawia się wolno stojący napis 'foo'. Nie jest on połączony z resztą wyrażenia operatorem czy metodą, stąd błąd który dostajemy. By naprawić ten problem trzeba wprost napisać, o co nam chodzi: method1 || method2('foo').
To samo zachowanie interpretera możemy obserwować w przypadku konkretnych metod. Takich jak: raise czy return. Zapraszam Cię do samodzielnego sprawdzenia wyników.
Bloki
Czas na zajęcie się blokami (ang. blocks). Musimy być świadome, że blok {} ma większy priorytet, niż blok do ... end. Nie zobaczymy tego w naszej tabeli z kolejnością operacji w języku Ruby. W dokumentacji jest jednak mała informacja na ten temat. Sprawdźmy to! Zdefiniujemy dwie metody. Jedną z nich wywołamy z blokiem {} a drugą z do ... end.
def foo(options = {}, &block)
puts "Foo has block: #{block_given?}"
end
def bar(options = {}, &block)
puts "Bar has block: #{block_given?}"
end
foo a: bar { 1 }
Bar has block: true
Foo has block: false
=> nil
foo a: bar do 1 end
Bar has block: false
Foo has block: true
=> nil
W pierwszym przypadku kolejność jest: foo(a: (bar { 1 })). Najpierw wywołujemy metodę bar z blokiem. Po wywołaniu zwróci ona nil. Nasze wyrażenie uprości się w tym momencie do foo(a: nil). Metoda foo zostanie wywołana z argumentem w postaci hasha, ale bez bloku.
W drugim przypadku kolejność wygląda następująco: foo(a: bar) do 1 end. Będzie przejrzyściej, gdy podzielimy sobie to wyrażenie na osobne linie:
foo(a: bar) do
1
end
Na początku wywoływana jest metoda bar bez argumentów i również bez bloku. Dlatego widzimy tekst: "Bar has block: false". Później wywołana zostaje metoda foo z argumentem { a: nil } jako options oraz z blokiem. W naszym przykładzie mogłybyśmy całkowicie pominąć argument options. Działanie kodu będzie takie same. Przynajmniej jeżeli chodzi o wyświetlane napisy. Sprawdź sama: foo bar { 1 } oraz foo bar do 1 end.
Inne przykłady
array = []
a = 1
b = 2
array << a + b
=> [3]
Ten przypadek zachowuje się tak, jakbyśmy tego oczekiwały. Najpierw wywołana jest suma a i b, a dopiero później wynik jest wstawiany do tablicy za pomocą operatora <<. Jak wynika z naszej tabeli + ma większy priorytet od <<.
W następnym przykładzie też wszystko wykona się po naszej myśli. Operatory += i *= mają niższy priorytet od + i *. Dlatego możemy pominąć nawiasy:
a = 1
b = 2
sum = 0
multiply = 1
sum += a + b
=> 3
sum
=> 3
multiply *= a * b
=> 2
multiply
=> 2
A teraz jak wygląda priorytet dla zakresów. Ponieważ + i - mają wyższy priorytet, nawiasy są nam nie potrzebne:
n = 9
=> 9
1..n - 1
=> 1..8
(1..n - 1).to_a
=> [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8]
To jak zrobienie: 1..(n - 1).
Podsumowanie
- Bądź świadoma kolejności działań w języku Ruby.
- Jeżeli nie jesteś pewna kolejności, dodaj nawiasy, a najlepiej sprawdź w dokumentacji. Napisz też testy. ;]
- Czasami, nawet jeżeli wiem, jaka jest kolejność wykonywania działań w Ruby, wolę zostawić nawiasy dla większej czytelności. Tak jak w tym przypadku:
method('a' && 'b'). Wiem, że mogę zrobić tak:method 'a' && 'b'. To poprawna notacja i robi dokładnie to co chcę, jednak wole zostawić nawiasy. Jest to podejście w stylu “Tell don’t ask”.
To tyle na dzisiaj. Jeżeli znasz inne ciekawe przykłady z kolejnością działań w Ruby, podziel się w komentarzu. Dzięki i do zobaczenia następnym razem!